„Við erum að vinna við að greina þessar upplýsingar og við munum á næstu vikum taka ákvarðanir um hvort að við þurfum að fá frekari upplýsingar um þessi atriði sem ég er að skoða," segir Róbert Spanó, settur umboðsmaður Alþingis, um heimsókn sína á Litla-Hraun.Róbert fundaði með starfsfólki fangelsisins, heilbrigðisstarfsfólki sem sinnir heilbrigðisþjónustu í fangelsinu, fulltrúum frá Fangelsismálastofnun og innanríkisráðuneytinu og Afstöðu, félagi fanga.Tilgangur heimsóknarinnar er að leggja mat á hvort aðstæður í fangelsinu, aðbúnaður fanga og verklag við ákvörðunartöku um réttarstöðu þeirra samrýmist ákvæðum stjórnarskrárinnar, Mannréttindasáttmála Evrópu, laga og reglugerða um fullnustu refsinga auk meginreglna stjórnsýsluréttar. Hann hafði til hliðsjónar skýrslu CPT-nefndarinnar (Evrópunefndar um varnir gegn pyntingum og ómannlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu) sem gerð verður opinber á næstu vikum.Róbert hitti einnig að máli fanga sem óskuðu eftir samtali. Hann segist vera að íhuga hvort tilefni sé til að eiga frekari fundi. „Þá með fulltrúum fangelsisyfirvalda og þá hugsanlega innanríkisráðuneytisins og velferðarráðuneytisins og þá sérstaklega hvað varðar heilbrigðismálefni fanga."

Mennta- og menningarmálaráðherra í heimsókn á Kvíabryggju ásamt fleirum

Katrín Jakobsdóttir, mennta- og menningarmálaráðherra, Álfheiður Ingadóttir, alþingismaður og Lárus Hannesson, forseti bæjarstjórnar í Stykkishólmi heimsóttu Kvíabryggju 6. apríl sl. Heimsóknargestum var kynnt starfsemin á Kvíabryggju. Einnig var sýnd aðstaða fanga og fangavarða ásamt vinnuaðstöðu fanga. Að lokinni kynningu ræddu gestir við vistmenn og svöruðu fyrirspurnum. Góðar umræður voru um stjórnmál en þó sérstaklega um aðbúnað fanga. Var meðal annars rætt um nám fanga og aðstöðu til þess. Mikil ánægja var meðal vistmanna með heimsóknina og var gestum boðið í kaffi og vöfflur að umræðum loknum.

 Ljósmynd: Þráinn Farestveit

Ágætu frambjóðendur til Alþingis 2013!

Neysla áfengis, tóbaks og annarra ávana-og vímuefna snertir öll svið samfélagsins og skaðleg áhrif hennar valda samfélaginu tjóni. Stjórnvöld hafa það hlutverk að marka opinbera stefnu í ávana- og vímuefnamálum og forvörnum og tryggja framkvæmd hennar, m.a. með nauðsynlegu fjármagni. En til þess að sú stefna verði annað en stafur á bók verður hún að njóta stuðnings borgaranna, eða hinnar svokölluðu grasrótar. Þar geta félagasamtök leikið mikilvægt hlutverk.

Við minnum á að félagasamtök hafa lengstum haft frumkvæði í ávana- og vímuvörnum á Íslandi og saga forvarna á Íslandi einkennst af frumkvæði og virkni almannasamtaka með þeim ágæta árangri að áfengisneysla og reykingar Íslendinga eru með því minnsta sem þekkist í Evrópu og staða okkar varðandi önnur vímuefni er sömuleiðis góð í samanburði við nágrannaþjóðir. Þennan ávinning og stöðu verðum við að verja.

Við minnum á að félagasamtök búa yfir margvíslegum möguleikum í forvörnum. Félagasamtök leggja með starfi sínu, samfélagsumræðu og verkefnum menningarlegan og lýðræðislegan grundvöll að velferð samfélagsins og eflingu félagsauðs. Þau eru þverskurður af samfélaginu með tiliti til aldurs, kyns og búsetu félagsfólks. Félagasamtök byggja tilvist sína á sjálfsprottinni félagslegri þörf og starf þeirra grundvallast á samfélagslegri ábyrgð, samlíðan og borgaravitund.

Félagasamtök eru í náinni snertingu við grasrótina og daglegt líf fólks. Fyrir vikið hafa þau annars konar möguleika í samfélaginu en stjórnvöld. Þau geta t.d. nýtt tengslanet sín til þess að virkja sjálfboðaliða í nærsamfélaginu á skömmum tíma og þátttaka þeirra getur haft margfeldniáhrif í samfélaginu. Félagasamtök hafa einnig meira frelsi, svigrúm og sveigjanleika til athafna en stjórnvöld. Þau eru skapandi afl sem getur boðið fjölþættar lausnir.

Samstarfsráð um forvarnir hvetur stjórnmálaflokka og verðandi fulltrúa þeirra á Alþingi Íslendinga að setja forvarnir í forgang. Við köllum eftir því að stjórnmálaflokkar og stjórnvöld hafi skýra stefnu í þessum málum og skipi þeim þann sess sem þeim ber í velferð þjóðarinnar og bjóðum fram þátttöku okkar og liðsinni við mótun forvarnastefnunnar og framkvæmd hennar.

fh. Samstarfsráðs um forvarnir
Hildur Helga Gísladóttir,
formaður

Samstarfsráð um forvarnir, er samstarfsvettvangur 22 félagasamtaka sem vinna að áfengis-, tóbaks- og vímuefnaforvörnum á vettvangi mannræktar, velferðar, félagsmála, samfélagsþróunar, uppeldis- og skólamála, íþróttamála og tómstundastarfs. Samstarfið byggist á virðingu fyrir fjölbreytni, ólíkri aðkomu samtaka í forvörnum og mismunandi áherslum.
----------------------------------------------
Bindindissamtökin IOGT - Blátt áfram - Brautin, bindindisfélag ökumanna - FÍÆT Félag íþrótta-, æskulýðs- og tómstundafulltrúa - Fræðsla og forvarnir FRÆ - Heimili og skóli - Hiv-Ísland - KFUM-K - ÍSÍ - Krabbameinsfélagið - Kvenfélagasamband Íslands - Lífsýn - Núll prósent - SAMFÉS - Samhjálp - Samtök foreldra gegn áfengisauglýsingum - Samtök skólamanna um bindindisfræðslu – SSB - SKÁTARNIR - UMFÍ - Ungmennahreyfing IOGT - Vernd, fangahjálp - Vímulaus æska/Foreldrahús - Þjóðkirkjan

Nýr kafli hefst í fangelsissögu landsins með því skrefi sem við stígum í dag, sagði Ögmundur Jónasson innanríkisráðherra í ávarpi þegar hann tók fyrstu skóflustunguna að byggingu fangelsis á Hólmsheiði í dag. Viðstaddur var fjöldi gesta og auk ráðherra flutti ávarp Páll E. Winkel, forstjóri Fangelsismálastofnunar. Athöfninni stýrði Steinunn Valdís Óskarsdóttir, formaður verkefnisstjórnar um byggingu nýs fangelsis.Nýja fangelsið verður með 56 fangarýmum þar sem verður sérstök deild fyrir kvenfanga og aðstaða fyrir afplánun skemmri fangelsisrefsinga og vararefsinga. Nýja fangelsið á að leysa af hólmi Hegningarhúsið við Skólavörðustíg í Reykjavík og fangelsið í Kópavogi. Einnig verður gæsluvarðhaldsdeild í fangelsinu á Litla Hrauni lögð niður og aðstaða hennar tekin fyrir afplánun. Í ávarpi sínu sagði innanríkisráðherra ennfremur að nú, 140 árum eftir að Hegningarhúsið við Skólavörðustíg var tekið í notkun sem fangelsi „förum við aftur af stað og reisum fangelsi. Það var tími til kominn. Undirbúningur hefur staðið í rúmlega 50 ár. Árið 1960 var Valdimar Stefánssyni yfirsakadómara falið að setja fram tillögur um nýtt fangelsi við Úlfarsá. Verkefnið náði ekki lengra og síðan höfum við fengið fleiri tillögur, athuganir, skýrslur og úttektir. Ríkisstjórnin ákvað í ágúst 2011 að hefjast handa um úrbætur í fangelsismálum. Var ákveðið að efna til hugmyndasamkeppni um hönnun fangelsis á Hólmsheiði."

Samkeppni um listskreytingu Jarðvegsframkvæmdir hefjast í næstu viku en útboð vegna byggingarinnar sjálfrar fer fram í vor. Taka á fangelsið í notkun haustið 2015. Þá hefur verið auglýst opin samkeppni um listskreytingar í fangelsinu samkvæmt lögum um opinberar byggingar og er skilafrestur til kl. 15 föstudaginn 17. maí. Markmiðið með samkeppninni er að fá tillögur um listskreytingu fangelsisins og eru keppnissvæðin þrjú: Við göngustíg milli bílastæðis og aðalinngangs, í útivistargörðum fanga og í þriðja lagi í innigarða fangelsisins. Innanríkisráðuneytið stefnir að því að fimm fangelsi verði rekin á vegum Fangelsismálastofnunar ríkisins árið 2015, eitt móttöku- og gæsluvarðhaldsfangelsi á höfuð-borgarsvæðinu, sem jafnframt mun gegna hlutverki kvennafangelsis sem er hið nýja fangelsi, lokað afplánunarfangelsi á Suðurlandi sem er Litla-Hraun, fangelsi á Akureyri og tvö afplánunarfangelsi með lágt öryggisstig sem eru Kvíabryggja og Sogn.

Forsagan

Nýtt fangelsi á Hólmsheiði mun marka tímamót í sögu fangelsismála á Íslandi. Síðasta sérsmíðaða fangelsið á Íslandi, Hegningarhúsið við Skólavörðustíg var reist og tekið í gagnið árið 1875, fyrir tæplega 140 árum síðan. Fangelsið á Litla Hrauni var upphaflega byggt sem Sjúkrahús Suðurlands en hætt var við þau áform. Landsstjórnin keypti bygginguna árið 1929 og breytti í fangelsi.Arkís arkitektar ehf. hlutu fyrstu verðlaun í hönnunarsamkeppni en niðurstöður hennar voru kynntar snemmsumars 2012. Höfundar tillögunnar eru Björn Guðbrandsson og Arnar Þór Jónsson arkitektar. Ráðgjafar voru Birgir Teitsson, Egill Guðmundsson og Friðrik Friðriksson arkitektar.

Þráinn Farestveit