Sú þjónusta sem Vernd veitir er nauðsynleg og er mjög sérhæfð, þjónustan sem Vernd veitir er ekki veitt annars staðar. Gott samstarf er við aðrar stofnanir í velferðarþjónustu eins og Landspítala, heilsugæslu, barnaverndarnefndir, Barnaverndarstofu, SÁÁ, Tryggingastofnun, vinnumálastofnun, Hlaðgerðarkot, Geðheilsuteymi fangelsanna og fangelsismálastofnun. Þá eru samskipti Verndar við sveitafélög, nefndir og velferðarsvið þeirra í flestum tilfellum mjög góð en sveitafélögin eru nú 69.
Verndar hef nú starfað að málefnum dómþola í 60 ár og hefur Vernd það í stefnu sinni að bæta félagslega hæfni þeirra og bæta viðhorf almennings og yfirvalda til þeirra sem dæmdir eru. Ætla má að fjöldi þeirra sem búið hafi á Vernd séu hátt í fimm þúsund á þessum tíma.
Vernd hefur á skipa meðferðar og endurhæfingastefnu þar sem dómþolum stendur til boða að taka út hluta óskilorðsbundinna dóma í fullnustu utan fangelsa í allt að 16 mánuði. Vernd hefur verið brautryðjandi hvað þetta varðar og hefur samstarf Verndar og fangelsismálastofnunnar verið farsælt. Vernd er alltaf að leita nýrra leiða til að styrkja félagslega og samfélagslega hæfni þeirra sem þar dvelja á hverjum tíma.
Vernd hefur staðið vörð um velferð fólks í þessari stöðu í rúm 60 ár og reynt að milda viðhorf almennings til málaflokksins. Vernd hefur staðið vörð um nauðsyn þess að dómþolar sem ekki sitja í fangelsum fái eðlilegan og óhindraðan aðgang að réttindum svo sem heilbrigðisþjónustu, félagsþjónustu sveitafélaganna, Tryggingastofnunnar og lögfræðiaðstoð. Vernd hefur stutt við bakið þessum hóp, sem stendur mjög höllum fæti og er á viðkvæmum stað í lífi sínu þegar hann sækist eftir þjónustu Verndar. Vernd telur að þjónustuna þurfi að verja þar sem það liggur fyrir að mikil þörf verður fyrir þessa þjónustu í kjölfar ríkjandi heimsfaraldurs.
- Stuðningur við aðstandendur áður en til fullnustu kemur.
Skrifstofa Verndar tekur á móti fjölda símtala á viku þar sem makar, börn og fjölskyldur þeirra leita upplýsinga um væntanlega afplánun skyldmenna og ræða áhyggjur sýnar. Ræða þar um ýmis mál tengdum dómþola og leita leiða til að hjálp þeim dæmda þegar og ef að afplánun kemur. Áhyggjur er margskonar, kostnaður og fordæming samfélagsins. Spurningar um þau áhrif sem dómur mun hafa á börn þeirra og með hvaða hætti er hægt að milda slík áhrif. Vernd reynir eftir bestu getu að leiðbeina þeim sem til Verndar leita eins og kostur er. Oft tengist þó samtalið því að fjölskyldur vita af starfsemi Verndar og því góða orðspori sem af starfseminni fer og vilja vita hversu langur tími líður frá því að afplánun hefst þangað til viðkomandi kemst á Vernd. Einnig er leitað eftir upplýsingum er varða stuðning fyrir fjölskyldurnar og í hvaða formi þær gætu verið. Vernd býr yfir yfirgripsmikilli reynslu á þessu sviði og getur í flestum tilfellum leiðbeint einstaklingum í réttan farveg. Stundum eru samtölin aðeins spjall og leit eftir stuðningi, áhyggjur af börnum sínum og veitir Vernd öllum sem til þeirra leita eins góðan stuðning og mögulegt er. Stuðningur við þennan hóp er ekki síður mikilvægur og sá stuðningur sem Vernd veitir dómþolum í þessu ferli.
- Félagslegur stuðningur við dómþola fyrir afplánun
Dómþolar leita mikið til Verndar áður en til afplánunnar kemur. Ætla má að 30 símtöl á mánuði berist Vernd þar sem dómþolar leita ráða vegna dóma sem þeir hafa hlotið og hvaða leiðir séu færar. Dómþolar leita oft eftir svörum sambærilegum þeim sem aðstandendur leita eftir sem snúa að réttindum þeirra og mögulegum leiðum til að milda áhrif refsinga. Það er þó áberandi hversu þungt dómar leggast á þessa einstaklinga og eru mjög margir þeirra með miklar áhyggjur af fjölskyldu og þá sérstaklega ef börn eru annars vegar. Fullnusta dóma í fangelsi hefur gríðaleg áhrif á andlega hlið þeirra og sýna tölur sem Vernd hefur að hátt í 22 % þeirra sem eru á leið í fangelsi íhuga sjálfsvíg í tengslum við upphaf fangelsisvistunnar.
Vernd er þó í þeirri stöðu að geta veitt þeim smá ljós við endann á þessum átakanlega ferli að upplýsa þá um þá samfellu sem fer í gang við inntöku í fangelsi þar sem háttsemi á afplánunartíma getur haft jákvæð áhrif á fullnustu þar sem góð hegðun hefur áhrif færslur frá lokuðu fangelsi yfir opið fangelsi, Vernd og rafrænt eftirlit fari menn eftir reglum. Félagslegleg og fjölskyldu staða getur verið æði misjöfn og getur stundum verið mjög flókið að aðstoða einstaklinga og finna leiðir sem eru færar til þess að menn geti skilið við fjölskyldur og vini í langa tíma. Rúmlega helmingur þeirra sem dvelja á Vernd eru foreldrar 54,5%.
- Stuðningur við einstaklinga sem þegar eru í fangelsum
Vernd er í góðu sambandi við öll fangelsi landsins þar sem Vernd heimsækir fangelsin reglulega og undirbýr farveg fyrir fanga til að komast sem fyrst út úr fangelsi ef sá möguleiki er fyrir hendi. Fangar hafa greiða leið að samtölum við starfsmenn Verndar hvort sem það er í síma eða heimsóknum. Samtöl beinast sérstaklega að þeim möguleikum sem fólgnir eru í vistun á Vernd þeim tækifærum sem bjóðast við komuna og tækifærum til nýrra lífsviðhorfa. Vernd þarf oft að leggja mikla vinnu í að sannfæra menn um kosti þess að vistast á Vernd og oftar en ekki tekst það. Þá vinnur Vernd í samráði við fanga um að finna vinnu komast í skóla, meðferð eða starfsendurhæfingu.
- Félagslegur stuðningur við einstaklinga sem fullnusta dóma á Vernd
Búsetuúrræði Verndar byggir á hugmyndafræði um hjálp til sjálfshjálpar. Vernd hefur rekið fimm heimili á þessum sextíu árum og er húsnæðið að Laugateig 19 núverandi staðsetning samtakanna. Pláss er fyrir allt að 23 einstaklingum og undanfarin ár hefur nánast verið fullt. Það hefur þó ekki verið þannig að um biðlista sé að ræða.
Vernd leggur mikið upp úr félagslegri virkni þeirra sem eru á Vernd. Allir sem þar búa verða að vera í virkni alla virka daga vikunnar og getur það verið ýmist vinna, skóli, starfsendurhæfing, meðferð eða stuðningur í úrræðum sem eru í boði. Þá er boðið upp á viðtöl við starfsmenn Verndar, lengst af hefur verið menntaður vímuefna ráðgjafi sem Vernd greiðir fyrir. Þá veitir Vernd skjólstæðingum stuðningur við ýmis mál svo sem tengingu félagsþjónustur sveitafélaganna, Tryggingastofnun, Ríkisskattstjóra og vinna við úrlausn ýmissa mála sem geta verið mjög fjölbreytt og flókin. Þá eru húsnæðismál málaflokkur sem getur verið mjög snúinn og skjólstæðingar okkar oft í þeirri stöðu að hafa ekki að neinu að hverfa en 45 % þeirra sem vistast á Vernd eru ekki með ákveðin dvalastað í lok afplánunar. Það er þó mjög sjaldan að ekki hafi verið búið að finna húsnæði fyrir brottför á Vernd. Þá hafa einstaklingar búið á Vernd lengur en þörf krefur og jafnvel klárað tíma rafræns eftirlits inni á Vernd. Þá hefur aðgengi skjólstæðinga samtakanna að félagsráðgjöfum og sálfræðingum fangelsismálastofnunnar verið mjög gott.
- Vinnumiðlun
Vernd hefur á að skipa nokkur hundruð fyrirtækjum og vinnuveitendum sem hafa reynslu og þekkingu af vinnu með einstaklingum sem dvelja á Vernd. Vernd útvegar einstaklingum vinnu ef þess gefst kostur enda eru flestir sem í fangelsi í mjög veikri stöðu til þess að komast í vinnu þegar sótt er um á Vernd. Þá er staða einstaklinga oft þannig að þeir eru óvinnu færir og þurfa langan tíma til þess að ná líkamlegri og andlegri heilsu þangað til að því kæmi. Vernd gefur þeim tækifæri á að hefja störf í starfsendurhæfingu og þegar staðan er orðin betri er leitast eftir því að finna vinnu fyrir þá. Á þeim tíma sem einstaklingar dvelja á Vernd er starfsfólk Verndar og stjórnendur eða rekstraaðilar fyrirtækjanna í góðu sambandi.
- Starfsendurhæfing / endurhæfing
Starfsendurhæfing fer fram í samstarfi við félagasamtök og stofnanir svo sem Samhjálp , Kaffistofa Samhjálpar, Nytjamarkaðir, RKÍ fataflokkun, Hjálpræðisherinn og nytjamarkaðir þeirra og önnur störf sem þar falla undir sem starfsendurhæfing. Þá eru opinberir aðilar svo sem Virk, Hitt húsið, Grettistak eða göngudeildarmeðferð í boði. Einnig er gefin kostur á meðferð hjá Landspítalanum þar sem 33 A og tengdar stofnanir einnig Hvítaband Landspítalans að Skólavörðustíg 37. Þá er starfsendurhæfing einnig í samstarfi við göngudeildarmeðferð þar sem hluti úr deigi er meðferðarvinna eða starfsendurhæfing allt eftir getu þeirra sem þar eru. Teigar og SÁÁ sem bjóða upp á göngudeildameðferð sem passa skjólstæðingum Verndar vel. SÁÁ er þó eina meðferðarstofninnin sem bíður upp á viðahaldmeðferð við vímuefnaröskun sem hefur verið að aukast á undan förnum árum. Einnig hafa einstaklingar farið af Vernd til tímabundinnar innlagnar í vímuefnameðferð á meðferðarheimilinu Hlaðgerðakoti.
- Skólaganga
Nokkuð er um að einstaklingar sem búa á Vernd stundi skóla á þessum tíma sem þeir búa á Vernd og er um fjölbreyttar leiðir til þess, Verkmenntaskólar, Fjölbraut, Tækniskólinn, Fjarnám, Háskólinn á Íslandi Háskólinn í Reykjavík, Ökuskóli / Meirapróf / Endurupptaka ökuskyrteina svo eitthvað sé nefnt. Oftast gengur námið vel og eru starfsmenn Verndar í góðu sambandi við kennara og stjórnendur skólanna á námstíma.
- Þolendur
Margir þolendur og aðstandendur þeirra hafa samband vegna komu gerenda í úrræði Verndar. Getur það verið flókið til úrlausnar. Það er þó sú einstaka staða sem Vernd hefur til samtala við gerendur og stuðningur við þá sem mildar þær áhyggjur sem þolendur hafa.
- Niðurlag
Þrátt fyrir þessa upptalningu verður sá listi aldrei að fullu niður skrifaður í þeim verkefnum sem Vernd leggur skjólstæðingum sínum til með það að markmiði að styrkja félagslega stöðu þeirra sem leita til samtakanna. Í dag er lengsti tími þeirra sem geta dvalið á Vernd 18 mánuður.