Fangar

Málefni fanga hafa verið mörgum hugleikin undanfarið. Án efa hefur sjónvarpsþáttaröðin Fangar haft þar áhrif á og fengið menn til velta vöngum yfir lífinu innan veggja fangelsismúranna. Einkum stöðu kvenfanga. Fyrr í vikunni var sérstök umræða á alþingi um stöðu fanga. Sjónarmiðin sem þar voru sett fram báru öll með sér mikinn velvilja í garð fanga og samhug. Að sama skapi örlaði á tortryggni í garð fangelsa sem slíkra þótt einungis einn þingmaður hafi viðrað þá skoðun að fangelsisvist væri beinlínis gamaldags og úrelt fyrirbæri. Þeir þingmenn sem til máls tóku lögðu hins vegar áherslu á að markmiðið með fangelsisvist ætti að vera betrun fremur en eitthvað annað. Frá mínum bæjardyrum séð var það ánægjulegt. Ekki síst vegna þess að undanfarin ár hefur gjarnan gætt undarlegrar refsigleði í almennri umræðu um einstök dómsmál. Jafnvel úr ræðustól al- þingis. Á það ber þó að líta að tilgangur refsinga er margþættur. Refsingu er ætlað að vera hegning fyrir brot um leið og henni er ætlað að vera öðrum víti til varnaðar og vera þannig forvörn gegn brotum almennt. Refsingu er líka ætlað að sporna gegn áframhaldandi brotum hins dæmda. Fangar eru auðvitað ekki einsleitur hópur og forsögur fangelsisvistar eru margvíslegar. Þó er það mál manna sem helst þekkja til að meirihluti fanga glími við slíkan vanda, heilsufars- og/eða félagslega, að markmið refsingar um að ná hinum dæmda af refilstigum náist illa nema með því að ráðast að rótum hans. Þar gegnir betrunarþáttur refsingar lykilhlutverki. Ný lög um fullnustu refsinga voru samþykkt á síðasta ári. Í þeim er í fyrsta sinn kveðið með skýrum hætti á um að markmiðið með fullnustu refsing sé öðru fremur að undirbúa dómþola fyrir virka þátttöku í samfélaginu. „Farsæl betrun“ er þannig lögum samkvæmt eitt meginmarkmið fullnustu refsinga. Með það að leiðarljósi voru því jafnframt rýmkaðar reglur um fullnustu refsinga utan fangelsis, svo sem með samfélagsþjónustu eða með rafrænu eftirliti. Því skal þó haldið til haga að frjáls félagasamtök hafa í nokkra áratugi gegnt lykilhlutverki við fullnustu refsinga. Þannig hafa fangelsismálayfirvöld átt gott samstarf við áfangaheimilið Vernd um vistun fanga sem eru að ljúka afplánun. Vægi Verndar mun ekki minnka nú þegar sjónum er í ríkara mæli beint að fullnustu dóma utan fangelsis. Það er þó ekki raunhæft að vænta þess að allir fangar eigi þess kost að afplána meirihluta dóms utan fangelsis. Þeir sem eftir sitja inni eru hins vegar jafnvel í brýnni þörf fyrir „farsæla betrun“ en hinir. Það er rétt að stefna að því að búa enn betur að þeim.

Sigríður Á. Andersen dómsmálaráðherra

 

MBl

Trésmiðja litla-Hrauns

Fang­els­is­mála­stofn­un hef­ur opnað Face­book-síðu og í fyrstu færslu henn­ar er greint frá þeim marg­vís­legu störf­um sem fang­arn­ir á Litla-Hrauni sinna.

Þar eru seldir bekkir og garðborð sem prýða rjóður viða um land. Einnig er hægt að panta númerplötu sérmerkta.

Sjá hér : http://www.fangelsi.is/fangelsi-rikisins/fangelsid-litla-hrauni/

Á meðal þeirra starfa eru að skera út og mála jóla­sveina, jóla­tré og jóla­sokka.

Hægt er að skoða verk­efni fang­anna sem starfa í tré­smiðju Litla-Hrauns í mynda­al­búmi Fang­els­is­mála­stofn­un­ar á Face­book.

Sjá hér : https://www.facebook.com/fangelsismalastofnun/?fref=ts

Í færsl­unni er einnig greint frá því að ný heimasíða stofn­un­ar­inn­ar verður opnuð á næst­unni. Þar verður m.a. boðið upp á vef­versl­un með vör­ur fanga.

Fangar á Litla-Hrauni starfa við hin ýmsu verkefni meðan á afplánun stendur. Síðustu verkefni fanga í trésmiðju fólust í að skera út og mála jólasveina, jólatré, jólasokka og margt fleira. Fleiri skemmtileg verkefni úr trésmiðju Litla-Hrauns er hægt að sjá í myndaalbúmi okkar hér á Facebook „Handverk fanga á Litla-Hrauni“. Á næstunni verður ný heimasíða Fangelsismálastofnunar sett af stað þar sem m.a. verður boðið upp á vefverslun með vörur fanga. Fram til þess geta áhugasamir fengið upplýsingar um vörur og verð í gegnum netfangið

This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it..

Þráinn Farestveit

Félags- og húsnæðismálaráðherra

 


Framkvæmdastjóri og forstöðumaður Verndar fóru á fund félags- og húsnæðismálaráðherra Eyglóar Harðardóttur í dag 18. nóvember.
Á fundinum var farið yfir málefni Verndar og ráðherra kynnt stefna félagasamtakanna, saga og framtíðarsýn. Einnig var farið yfir rekstrarfyrirkomulag Verndar og framtíðarhorfur. Ráðherra fór yfir möguleika vistmanna Verndar að sækja um bætur vegna búsetu en ný lög taka gildi um áramót sem gera ráð fyrir því að einstaklingar sem búa á áfangaheimilum geti sótt um húsnæðisbætur eða húsaleigubætur. Eygló Harðardótt­ir vel­ferðarráðherra segir lögin hafi það meg­in­ mark­mið að lækka hús­næðis­kostnað efnam­inni leigj­enda með greiðslu hús­næðis­bóta einnig að því sé ætlað að verða liður í því að jafna hús­næðisstuðning hins op­in­bera við ólík bú­setu­form og stuðla þannig að því að lands­menn hafi raun­veru­legt val um bú­setu­form. 


Heimilismenn Verndar hafa hingað til þurft að reiða sig á styrki eða stuðning frá því sveitafélagi sem þeir eru skráðir hjá. Úrræði Verndar hefur verið meira og minna fullt síðustu ár og úrræðið fyllilega staðið undir þeim kröfum sem gerðar eru um búsetúrræði. 

Vernd hefur nú starfað í rúmlega 50 ár þar sem vegalausum og húsnæðislausum hefur verið veittur stuðningur. Ríkar kröfur eru gerðar til endurhæfingar og aðlögunar þeirra sem þar búa. Einnig hefur Vernd gert ríkari kröfur um starfsendurhæfingu þeirra sem ekki geta sinnt hefðbundnum störfum.

 

Þráinn Farestveit

Dómareiknir

Afstaða, fé­lag fanga, hef­ur opnað vef­inn dom­a­reikn­ir.is sem sagður er „senni­lega mesta fram­fara­skref sem litið hef­ur dags­ins ljós varðandi upp­lýs­inga­gjöf um fram­gang í fanga­vist“. Til­gang­ur vefs­ins er að gera niður­stöðu dóma aðgengi­lega og skilj­an­lega, að því er fram kem­ur í til­kynn­ingu frá Af­stöðu.

„Með nýja vefn­um geta fang­ar, aðstand­end­ur, fanga­verðir, lög­menn, frétta­menn og al­menn­ing­ur kynnt sér hvernig fram­gang­ur fanga­vist­ar er, að gefn­um for­send­um, og fengið þannig fram upp­lýs­ing­ar um dag­setn­ing­ar og þau úrræði sem í boði eru skv. nú­gild­andi lög­um og regl­um,“ seg­ir í til­kynn­ing­unni.

Þar seg­ir einnig að oft virðist uppi mis­skiln­ing­ur um hvernig niðurstaða dóma er í fram­kvæmd, enda ekki á hendi dómsvalds­ins að út­færa dóma held­ur fram­kvæmda­valds­ins.

„Þó það sé hlut­verk dóm­stóla að kveða upp dóma flæk­ir það oft niður­stöðurn­ar að Fang­els­is­mála­stofn­un skuli síðan falið að út­færa dóm­ana og taka ákv­arðanir um hvernig skuli fulln­usta dóma. Dóm­a­reikn­in­um er ætlað að varpa ljósi á hvernig rétt­ar­kerfið virk­ar í raun, því út­koma dóma hef­ur að mörgu leyti verið hul­in þeim sem ekki hafa djúpt inn­sæi í ís­lenskt rétt­ar­kerfi - sem er þó svo mik­il­vægt fyr­ir rétt­ar­ríkið; að öll­um sé kunn­ugt um hvaða regl­ur þar ríkja og þær séu öll­um skilj­an­leg­ar, þar með talið dóma­fram­kvæmd.
 
Afstaða hef­ur jafn­framt, í sam­vinnu við lög­menn með sérþekk­ingu á saka­mála­rétti, sett sam­an upp­lýs­ing­ar um rétt­ar­kerfið og þau tak­mörkuðu dómsúr­ræði sem dóm­stól­ar hér á landi hafa úr að velja þegar dæmt er í mál­um. Dóm­stól­ar í Skandi­nav­íu hafa úr mun fleiri úrræðum að velja en ís­lensk­ir dóm­stól­ar og geta þannig t.d. ákveðið að afplán­un skuli fara fram und­ir ra­f­rænu eft­ir­liti (með s.k. ökkla­bönd­um), að dómþoli skuli gang­ast und­ir meðferðarú­ræði vegna ölv­unar­akst­urs og ann­ars kon­ar úrræði sem tryggja að afplán­un dóms hefst strax við upp­kvaðningu dóms. Þannig er or­sök og af­leiðing brots sett í sam­hengi, afplán­un hefst án tafa og fer fram í nærum­hverfi dómþol­ans.“

Verndarblaðið 44. Árg .2016

Menningarstefna í fangelsum

Menning er af ýmsum toga og alls ekki einsleit. Þar kennir margra grasa og það sem einn sér sem illgresi og kallar jafnvel ómenningu getur annar séð sem fagra jurt og sett á stall hámenningar. Menning er nefnilega afstætt fyrirbæri í mannlífinu. Og manneskjur hafa ríka tilhneigingu til að flokka eitt og annað til þess meðal annars að marka sjálfum sér sess í tilverunni.

Kannski er menning ekki það fyrsta sem mönnum dettur í hug þegar þeir leiða hugann að fangelsi. Í það minnsta ekki sú menning sem alla jafna telst vera göfgandi og uppbyggileg og er eftirsóknarverð í sjálfu sér. Eitthvað sem enginn vill láta fram hjá sér fara jafnvel þótt það kosti eitthvert fé og telur sálarbætandi að njóta. Ýmist einn með sjálfum sér eða með öðrum. Menning hversdagslegs fólks.Allt atferli mannskepnunnar elur af sér menningu og mótar hana. Hvort heldur það nú er verklegt starf eða andleg iðja. Ekki skiptir máli hvort það er stöðumælavörðurinn, menntamaðurinn, fanginn eða bóndakonan sem á í hlut. Öll skilja þau eftir sig fótspor og hafa einhverja sögu að segja sem er hluti menningar. Þau spor geta verið djúp og farsæl, fyllt kærleika og elsku; grunn og hikandi, sár og meiðandi. Sum hver tekin óafvitandi. Allt fótspor fólks í undarlegum heimi.Menning felst í samskiptum við annað fólk og tengslum við umhverfi og náttúru.

Frásögn er með elstu menningarlegu fyrirbærum mannkynsins. Að segja frá því sem á dagana hefur drifið – og það sem hæst hefur borið í lífi hvers og eins. Það er frásögn einstaklingsins, upplifun hans; sumt af því eru hreinar og beinar staðreyndir, annað staðreyndir í listrænum búningi, ofnar inn í skynjun og tilfinningar. Enn annað er uppspuni og hitt ímyndun. Allt fléttast saman í frásögn sem er hluti af sjálfi einstaklingsins. Hver manneskja ber í sér ákveðna menningu eða spor menningar af ýmsu tagi. Margir fangar segja til dæmis sögu með húðflúri sínu – örfáir hlutar hennar og oft þeir dýrmætustu eru skráðir á líkamann því fanginn vill geyma hana. Hann veit að engin yfirvöld taka líkamann af honum þó að þau geti svipt hann ýmsu öðru af gefnum tilefnum.

Stundum þarf að styðja við bakið á menningunni og sérstaklega á þeim stöðum þar sem fólk dvelst tímabundið af ýmsum ástæðum hvort heldur í fangelsi eða sjúkrahúsi. Margir listamenn hafa til dæmis gengið þar fram fyrir skjöldu og leikið og sungið fyrir fanga við ýmis tímamót. Það er ávallt þakkarefni og fangar taka slíkum menningarheimsóknum vel. Hins vegar þyrfti slík menningarstarfsemi að vera markvissari og bundin í dagskrá fangelsa. Hvað um að standa fyrir einum menningarviðburði í mánuði? Tónlist, myndlist eða ritlist. Það er til dæmis undravert að listaverk skuli ekki hanga uppi í öllum fangelsisdeildum og höggmyndir prýða fangelsisgarða. Í mörgum stofnunum ríkisins eru málverk á veggjum sem ríkið á og lánar eða leigir stofnunum til að prýða þær og vekja upp menningarlegar tilfinn­ingar og umræður. Og ríkið á urmul af listaverkum sem geymd eru hér og þar. Það er sérstaklega ánægjulegt að listaverk skuli vera að finna í Hólmsheiðarfangelsinu en þar hafa nokkur flugmynstur fugla verið fræst í veggi. Stundum eru ágætir listmálarar í hópi fanga og þeir hafa oft lánað verk sín til að lífga upp á fangahúsin.